RÉT

Ra Giêng hơn mươi ngày, hoa đào bỗng ngập tràn trên đường phố Hà Nội, như thể đang chiều cuối năm. Hỏi ra mới hay, do trời quá giá rét và do sương muối, đào không thể nở đúng dịp Tết. Hôm mùng 10, nắng hửng vài giờ, đào thức dậy. Hàng ngàn nông dân ngoại thành Hà Nội hối hả cắt hoa đem bán, hy vọng ông trời không cướp mất chút thu nhập đang teo dần của họ. Thế mới có chuyện, nếu thông thường hàng năm đây là thời điểm người ta đi mua lại gốc đào thì giờ đây người ta mang đào đi bán với giá rẻ như cho. Mặc áo mưa cho đỡ lạnh, đi dép lê, lót dạ bữa trưa bằng tấm bánh mỳ thấm nước để bán một chút Tết còn rơi vãi, liệu người mua có hiểu?

Cái Tết năm nay khác lạ với người miền Bắc. Người ta ít đến nhà nhau nên chỉ hỏi thăm chuyện ăn tết và ngủ tết thay vì chơi tết. Nhưng với nông dân, Tết thực sự là lo Tết, về cả vật chất và tinh thần. Người trồng lúa héo ruột nhìn ruộng mạ quắt queo vì giá rét, đàn trâu bò ngấn nước mắt ngã gục, có người trồng rau phần vì thương rau không thể mọc mầm, phần vì tiếc giá rau lên cao trong vài ngày lễ nên “tranh thủ” lội ruộng hái thêm mà tắt thở.

Ai đã từng đi qua những nẻo đường vùng cao Tây Bắc, Sơn La, Hà Giang, Tuyên Quang, mới thấy rằng còn những vùng đất mà chưa nói đến văn minh, ngay sự no đủ chưa kịp đến. Đấy là thế giới của những ngọn đèn dầu, những bó đuốc soi đường buổi tối, những em nhỏ không quần áo, những bát cơm ngô khô khốc, nghẹn bứ ở cổ và những ổ rơm nương náu qua mùa đông.

Nhớ một chuyến công tác qua cực Bắc ở Hà Giang, chúng tôi ghé một bản nhỏ tại xã Xí Mần, phải đi bộ 2 cây số qua ba ngọn núi để phát kẹo cho đám trẻ ở một lớp học cắm bản. Một người đã bật khóc khi thấy những đứa trẻ đến 10 tuổi vẫn không mặc quần, da tím tái, tóc khô xác, mân mê mãi mẩu giấy kẹo xanh đỏ sau khi ăn hết “ruột”. Một người khác đi cùng luống cuống muốn giấu đi cái túi xách trị giá vài triệu đồng của mình.

Trong khi, chỉ cách vài ba trăm cây số là Hà Nội, nơi ngập tràn quần áo đẹp, các cao ốc thi nhau trưng các thương hiệu nổi tiếng thế giới, những chiếc ô tô bạc tỉ đậu san sát hai bên hè phố, những nhà hàng sang trọng mà mỗi bữa ăn bằng hoặc hơn cả năm thu nhập của một gia đình nông dân vẫn không ngớt rộn rã.

Trong khi người ta say mê với thành tích tăng trưởng GDP, thành tích giảm nghèo, dẫn ra những con số cho rằng hệ số tốc độ gia tăng bất bình đẳng ở Việt Nam thấp hơn các nền kinh tế khác, thì dường như đợt rét năm nay đã kéo lùi thành tích này xuống, làm cho nó mong manh hơn. Có những du khách không tiếc tiền lên núi chiêm ngưỡng băng tuyết thì cũng có những nông dân ngồi bên chiếu bán thịt trâu bò chết cóng đang tuyệt vọng, bên cạnh những chiếc ô tô đắt tiền từ miền xuôi đi lên du xuân có những ánh mắt lạ lẫm của người vùng cao co ro với tấm áo mỏng. Khi người ta bàn tán về chiếc nhẫn kim cương trị giá một triệu đô la Mỹ của vợ một quan chức thì có những em nhỏ tranh nhau miếng sắn, củ khoai. Nếu một nồi lẩu ở phố Quán Sứ (Hà Nội) có giá hàng triệu đồng thì một cân cá trích để ăn cả tuần của gia đình nọ chỉ có 5.000 đồng. Ở nước ta, khi ngày một nhiều người mua được những chiếc ô tô mà tiền thuế đã lên tới hàng chục tỉ đồng thì vẫn chưa bớt đi những người chỉ đi về bằng phương tiện duy nhất là hai bàn chân trần nứt nẻ. Trong khi ngày một nhiều những người mua thẻ làm hội viên một sân golf ở ngoại thành Hà Nội có giá tới 50.000 đô la Mỹ/năm thì cách đó chỉ vài trăm mét, ngoài bức tường bao, một gia đình nông dân chỉ có thu nhập 10-20.000 đồng/ngày.

Tết là cơ hội để nhiều người trả ơn nhau, tụ tập, mua bán, sắm sửa, thể hiện sự giàu có, sang trọng của gia đình mình. Còn với người thu nhập thấp, Tết là một mối lo biết trước mà không thể tránh. Bi kịch luôn xảy ra nặng nề nhất với những người nghèo. Sau những thửa ruộng, những cánh đồng xám xịt, câu chuyện Tết nào cũng xen nhiều tiếng thở dài vì người ốm, lúa chết, rau màu chết, trâu bò chết. Chưa hết, sau rét là thiếu lương thực, là giá cả tăng cao, là thiếu vốn cho sản xuất, thiếu nước cho ruộng.

Đất nước đã qua đổi mới nhiều năm nhưng những người nghèo như những mảnh vỡ của mùa Đông, của hiện đại hóa đang rơi rớt lại, phía sau những bản dài thành tích và cả những tiếng chúc mừng

Hồng Phúc
(Thời báo Kinh tế SG)